هنگامی که تصمیم میگیریم ورزش را آغاز کنیم با این سوال رو به رو میشویم که باید چه کار کنیم؟ چه تمریناتی را انجام دهیم؟ نتیجه ی تمریناتی که انجام میدهیم چیست؟ و در آخر، دوره ی تمرینات ما چقدر خواهد بود؟

پاسخ به این سوالات آسان است. برنامه ریزی پایه و اساس تمرینات ورزشی است و قدم اول در راه طولانی ورزش کردن میباشد. یک فرد با برنامه ریزی صحیح و انجام منظم آن میتواند به خوبی در جهت هدف خود پیشرفت کند، برعکس این حالت نیز ممکن است و فرد با برنامه ریزی بد به هیچ نتیجه ای نمیرسد و یا این که به خود صدمه بزند.

برنامه ریزی ورزشی به ما میگوید چه بخوریم، چه حرکاتی را تمرین کنیم، مدت تمرین ما چقدر باشد، دوره ی تمرین ما چقدر باشد و از این قبیل اطلاعات. با توجه به این موضوعات اهمیت برنامه ریزی را درک میکنیم. معمولا برنامه ریزی ورزشی باید توسط افراد متخصص مثل مربی ها تدوین شود، زیرا این افراد با تجربه هستند و در زمینه ی ورزش تخصص دارند و میدانند طبق خصوصیات فرد چه برنامه ای میتواند برای او مناسب باشد و او را به اهداف خود برساند. این برای افراد تازه کار است.

اما افرادی که کمی تجربه در زمینه ی تمرینات ورزشی کسب میکنند میتوانند یک برنامه ی مناسب برای ورزش خود تهیه کنند. باید توجه داشت که این برنامه باید ساده باشد چرا که نوشتن برنامه های پیچیده نیازمند تخصص است. برای مثال بعد از مدتی تمرین افراد میتوانند برای افزایش سطح سلامتی خود یک برنامه ورزشی تهیه کنند که شامل موارد زیر باشد، استفاده از تردمیل ، الپتیکال ، دوچرخه ثابت و همچنین انجام حرکات کششی و غیره. برنامه های ورزشی انواع زیادی دارند مانند برنامه های لاغری، برنامه حجم دهی به عضلات، برنامه جهت کات کردن عضلات، برنامه جهت افزایش سرعت و غیره.

اگر یک مربی بخواهد تا برای فردی برنامه ی تمرینی تدوین کند به چندین نکته توجه میکند تا، برنامه ی وی از بازده بالایی برخوردار باشد، به سلامتی فرد آسیب نزندو فرد را به هدفش برساند. خود افراد نیز میتوانند برنامه ی ورزشی برای خود تدوین کنند اما باید ابتدا در رشته ای که ورزش میکنند کمی تجربه کسب کنند. در ضمن این برنامه ها نباید خیلی پیچیده باشند زیرا ممکن است فرد دانش کافی در این زمینه را نداشته باشد و برنامه ی خوبی تدوین نکند که در این صورت نه تنها راه رسید به هدف خود را سخت تر میکند بلکه ممکن است در شرایط بد تر به خود آسیب نیز برساند. اما سوال این است که چه هنگام فرد میتواند خود اقدام به نوشتن برنامه ی ورزشی کند؟ برای جواب دادن به این سوال ابتدا باید به سوالات زیر پاسخ دهیم.

1- آیا برنامه ی ورزشی که فرد در حال انجام دادن آن است نتیجه ی خوبی داشته است؟

2- آیا این برنامه یاعث شده است تا سلامتی فرد بیشتر شود؟

3- اجرای این برنامه برای فرد راحت است یا به سختی آن را اجرا میکند؟

4- هدف از ورزش کردن چیست؟

در مورد سوال اول باید گفت هر برنامه ی ورزشی دارای یک دوره است که باید در طول این دوره فرد به انجام برنامه ی ورزشی بپردازد. بعد از پایان این دوره نتایج قابل مشاهده است، اگر نتایج مثبت بود فرد میتواند همان برنامه را تکرار کند و همچنین میتواند با تغییرات کوچکی در برنامه آن را سنگین تر کند تا اگر هدف عضله سازی دارد به آن برسد. در حالت دوم فرد به اهداف خود نمیرسد، در این صورت نیاز است که برنامه تغییر کند و برنامه ی جدیدی برای تمرینات تهیه شود.

سوال های دوم و سوم زمانی مطرح میشود که بحث سلامتی فرد پیش کشیده شود. بعضی برنامه های ورزشی بسیار سنگین هستند و اگر برای فرد مناسب نباشد باعث آسیب رسیدن به عضلات، مفاصل و ... میشوند بنابراین باید توجه داشت که برنامه برای سلامتی خطری نداشته باشد. همچنین برنامه باید بر طبق توان افراد تهیه شود. افراد مختلف از نظر قوای جسمانی یکسان نیستند بنابراین برنامه باید طوری باشد تا فرد از عهده ی آن بر بیاید در غیر این صورت ورزش کردن برای او بسیار سخت خواهد شد و ممکن است از ادامه ی راه باز ماند و از ورزش کردن بیزار شود.

هدف از ورزش چیست؟ اگر این سوال را از افراد مختلف بپرسیم با جواب های بسیار زیادی رو به رو خواهیم شد. سلامتی، رسیدن به قهرمانی، تناسب اندام، بهبود بیماری ها، سرزندگی، افزایش اعتماد به نفس و صد ها دلیل دیگر باعث میشوند تا انسان ها ورزش کنند. طبق این گفته ها هدف افرادی که ورزش میکنند با هم متفاوت است بنابراین نیاز است تا برنامه ی مناسبی برای این افراد تهیه شود. اگر بخواهیم با مثال توضیح دهیم میتوان گفت افرادی که برای کسب عنوان های قهرمانی تلاش میکنند برنامه ی فشرده و سنگین تری نسبت به فردی دارند که میخواهد برای لاغری ورزش کند.

رابطه ی برنامه ی ورزشی و برنامه های غذایی نیست بحث مهمی است که باید به ان بپردازیم. متخصصین تغذیه در ورزش بسیار نقش پر رنگی دارند. اگر ورزش کنید و برنامه ی غذایی مناسبی نداشته باشید هیچ پیشرفتی در شما حاصل نخواهد شد. ورزش بدون تغذیه مانند این است که در اتومبیل خود بنزین نریزیم و از آن انتظار داشته باشیم حرکت کند. برنامه ی غذایی باید هماهنگ با برنامه ی ورزشی تهیه شود زیرا انجام حرکات ورزشی انرژی بدن را مصرف میکند و برنامه ی غذایی این وظیفه را بر عهده دارد تا انرژی بدن را تامین کند و باعث بهبود سوخت و ساز و پیشرفت شود.